Begin maart 2017 kwam in de media het verhaal van een koppel uit Gent dat gedurende een reis naar Vietnam, hun woning gekraakt zag door onbekenden. De bijzondere machteloosheid van eigenaars tegen krakers kwam onder de aandacht en lokte publieke verontwaardiging uit. In de media werd het reeds jaar en dag bestaande probleem ineens weer actueel. Bij deze een juridische inkijk.
Krakers uit een woning krijgen is niet vanzelfsprekend door het ontbreken van een specifieke wetgeving, alsook het feit dat kraken op zich geen misdrijf uitmaakt. Er is een spanningsveld tussen de onschendbaarheid van een woning en de onrechtmatige bezitting, kraken.
Kraken is tot op heden geen misdrijf. Enkel het inbreken in een woning, zich toegang forceren tot een woning, is strafbaar. Het gevolg hiervan is dat geen beroep kan worden gedaan op de politie om krakers uit een woning te zetten. Als blijkt dat zij zich geen toegang hebben geforceerd, wordt er niet opgetreden. De politie zal vaak enkel in haar bestuurlijke functie aanbellen bij de krakers in de hoop dat deze laatsten hun identiteit kenbaar maken.
Als eigenaar kan enkel via de burgerlijke rechter een uitdrijving worden bekomen, al is hiervoor geen specifieke procedure voorzien. Er moet dus gebruik worden gemaakt van het gemeen burgerlijk recht en huurrecht.
Principieel is de Vrederechter bevoegd om kennis te nemen van vorderingen tot uitdrijving van krakers. Om iemand evenwel te dagvaarden voor de Vrederechter tot uitdrijving uit een woning, is vereist dat men de identiteit van de bezetter kent. Men kan dus niet dagvaarden voor de Vrederechter tegen onbekenden. Krakers zullen dus vaak zoveel als mogelijk hun identiteit proberen te verbergen om een dagvaarding voor de Vrederechter onmogelijk te maken.
In realiteit wordt dus vaker beroep gedaan op de Voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg om een rechterlijke uitspraak te bekomen tot uitdrijving op eenzijdig verzoekschrift. Zo dient de identiteit van de krakers niet per se gekend te zijn om ze alsnog uit te drijven.
Als dan uiteindelijk een vonnis of een beschikking bekomen wordt, kan de gerechtsdeurwaarder worden ingeschakeld om tot uiteindelijke uitdrijving over te gaan. Evenwel kunnen de zaken nog langer worden gerekt als de krakers besluiten om hoger beroep in te stellen, of verzet aantekenen.
M.a.w. krakers uitdrijven is geen kwestie van dagen, maar eerder een kwestie van maanden. Vermits niet snel kan worden ingegrepen is er een verhoogd risico op schade aan de woning, schade die men vaak niet zal kunnen verhalen op de onvermogende krakers. Daarenboven de eigenaars dienen een hele hoop gerechtskosten te betalen (rolrechten, deurwaarderskosten,...).
Een specifieke burgerlijke procedure die deze problemen aanpakt is dus noodzakelijk. Daarnaast dringt ook het strafbaar stellen van kraken zich op om een politioneel optreden mogelijk te maken. Daarbij dient een correct evenwicht te worden gevonden tussen het recht op wonen en het misbruik van dit recht om een woning te bezetten.
Minister van Justitie Koen Geens kondigde inmiddels aan de nodige wetgevende stappen te nemen en een wetsontwerp voor te bereiden. Ook andere meerderheidspartijen denken in dezelfde richting. Er is dus een politiek momentum om dit oud zeer eindelijk aan te pakken.
Pieter-Jan VAN AKEN